Günümüz dünyasında gıda güvenliği, atık yönetimi ve sürdürülebilirlik, yalnızca bilim insanlarının değil, toplumun tüm bireylerinin sorumluluk alanına giren kritik konular. Özellikle eğitim kurumlarının bu alanlarda yenilikçi ve uygulanabilir çözümler geliştirmesi, hem öğrencilerin hem de çevrenin geleceği açısından büyük önem taşıyor. Organik Atıklardan Değerli Proteinlere: Un Kurdu Projesi, ICSE Science Factory kapsamında geliştirilen bir Açık Okullaşma girişimi olarak, okul topluluğu ile yerel paydaşları aynı amaç etrafında bir araya getiren örnek bir uygulama oldu.
Eğitim Boyutu ve Açık Okullaşma Modeli
Bu proje, Açık Okullaşma yaklaşımının temel ilkelerini sahada hayata geçirdi. Öğrenciler, öğretmenler, veliler, yerel çiftçiler, sivil toplum kuruluşları ve kamu temsilcileri sürece aktif olarak dahil edildi. Böylece öğrenme ortamı okul duvarlarının dışına taşarak çok paydaşlı, disiplinlerarası bir öğrenme ekosistemi oluştu. Fen bilimleri dersleri, biyoloji, tarım teknolojileri, çevre bilinci ve sürdürülebilir ekonomi konularıyla entegre edildi.
Saha Uygulamaları ve Öğrenci Katılımı
Okulun merkezi bir alanına, içi un kurtlarıyla dolu özel camekânlar yerleştirildi. Bu camekânlar, öğrencilerin güvenli mesafeden günlük gözlem yapabilmeleri için tasarlandı. Her gün okul mutfağından elde edilen küçük miktarlardaki organik atıklar camekânlara bırakıldı. Öğrenciler, kurtların bu atıkları tüketme sürecini gözlemledi ve gözlemlerini veri formlarına işledi.
Ortaokul fen bölümü öğrencileri, un kurtlarının gelişim evrelerini (larva – pupa – ergin) ayrıntılı olarak belgeledi. Bu süreçte büyüme hızları, renk değişimleri, davranışsal farklılıklar gibi biyolojik parametreler haftalık raporlar halinde kaydedildi. Bu çalışmalar, öğrencilerin hem bilimsel gözlem tekniklerini hem de sistematik veri toplama becerilerini geliştirdi.
Bilimsel Bulgular ve Laboratuvar Süreci
Projenin saha uygulamasının ardından elde edilen un kurtları, Karaali Tarım Lisesi ve Zonguldak/Çaycuma/Karapınar’da tavuk yetiştiriciliği yapan bir kadın girişimciye teslim edildi. Amaç, un kurtlarının tavuk beslenmesinde protein değeri açısından katkı sağlayıp sağlamadığını incelemekti. Sınırlı imkanlarla yapılan laboratuvar analizlerinde, yumurtaların protein değerlerinde küçük ölçekli bir artış gözlemlendi. Bu sonuçlar, bilimsel olarak ileri düzeyde doğrulama gerektirse de, gıda kalitesi açısından umut verici bir başlangıç niteliği taşıdı.
Yenilikçi Eğitim Çıktıları
Projenin yalnızca saha uygulaması değil, eğitimsel çıktıları da dikkate değerdi. İlkokul öğrencileri için özel bir çalışma kitabı hazırlandı. Bu kitap, un kurtlarının yaşam döngüsünü, organik atıkların dönüşüm sürecini ve sürdürülebilir tarım kavramlarını yaş grubuna uygun görseller ve etkinliklerle anlattı. Ayrıca yapay zekâ destekli bir podcast serisi oluşturuldu. Bu podcast, öğrencilerin kendi gözlemlerini paylaşabildiği, uzman konukların bilgi verdiği ve velilerin sürece dahil olabildiği etkileşimli bir öğrenme aracı oldu.
Toplumsal Katkı ve Sürdürülebilirlik
Proje, okuldaki organik atıklara bakış açısını kökten değiştirdi. Artık bu atıklar “çöp” değil, değerli bir dönüşüm sürecinin hammaddesi olarak görülüyor. Yerel üreticilerle kurulan bağlar, bilimsel araştırmaların tarımsal üretime doğrudan entegre edilebileceğini gösterdi. Gelecek yıl Tohumluk Vakfı’nın desteğiyle un kurtlarının Karaali’ye düzenli ulaştırılması ve farklı okullarda benzer sistemlerin kurulması planlanıyor.
Sonuç ve Etki
Un Kurdu Projesi, öğrencilere yalnızca fen bilimleri bilgisi kazandırmakla kalmadı; onları çevresel sorumluluk, bilimsel etik, iş birliği kültürü ve toplumsal katkı gibi alanlarda da geliştirdi. Projenin Açık Okullaşma çerçevesinde yürütülmesi, hem eğitim hem de toplumsal etki açısından güçlü bir model ortaya koydu. Elde edilen bilimsel veriler, daha büyük ölçekli araştırmalar için öncü bir adım niteliğinde. Yerel paydaşların sürece dahil olması, projenin kalıcı ve genişleyebilir bir yapıya kavuşmasını sağladı.
Yapay zeka destekli podcastimizi lütfen dinleyiniz.
